Op grond van de Wet woonlandbeginsel kan een uitkering verlaagd worden omdat deze wordt uitbetaald aan iemand die in het buitenland woont. Deze wet is echter niet altijd van toepassing. Zo heeft de hoogste bestuursrechter, de Centrale Raad van Beroep (CRvB), al eerder geoordeeld dat deze verlaging voor onder meer Marokko en Turkije niet is toegestaan. Op 5 april 2018 deed de CRvB een uitspraak over de vraag of een ANW-uitkering verlaagd mag worden wanneer deze wordt betaald aan iemand die in Indonesië woont. In dit artikel zullen we deze uitspraak bespreken.
1. Feiten
Deze zaak gaat over een vrouw die samen met haar twee kinderen in Indonesië woont en een uitkering ingevolge de Algemene nabestaandenwet (ANW) ontvangt. De SVB heeft de hoogte van de uitkering van de vrouw eerst verlaagd naar 70% en later naar 40% van het maximale bedrag dat zij ontving, en wel op grond van de Wet woonlandbeginsel in de sociale zekerheid (Wwsz). De toepassing van deze wet heeft geleid tot een groot verlies aan inkomsten voor de vrouw. Met het bedrag van € 462,- dat zij vervolgens krijgt, is haar financiële draagkracht gedaald, nu het leven van haar en haar kinderen in Indonesië duur is en zij onder meer veel kosten moet maken voor scholing van de kinderen.
De vrouw heeft tegen beide verlagingsbesluiten bezwaar ingesteld. Deze zijn door de SVB ongegrond verklaard. In beroep bij de rechtbank Amsterdam heeft de vrouw ongelijk gekregen en mocht de SVB de hoogte van de uitkering aanpassen. De vrouw is vervolgens naar de hoogste bestuursrechter gestapt en die heeft bepaald dat de vrouw recht heeft op de volledige ANW-uitkering en dat verlaging door de SVB onrechtmatig was. Hoe zit dat nu?
2. Regelgeving
2.1. Wet beperking export uitkeringen (Wet BEU)
De Wet beperking export uitkeringen (Wet BEU) is op 1 januari 2000 in werking getreden en bepaalt dat geen recht op uitkering ontstaat dan wel het recht op een uitkering eindigt als de betrokkene buiten Nederland woont of gaat wonen in verband met het doel de handhaafbaarheid van uitkeringen buiten Nederland te verbeteren. Enkel in landen waarmee Nederland een verdrag met handhavingsafspraken heeft gesloten kan recht op een Nederlandse socialeverzekeringsuitkering bestaan.
Op 27 maart 2003 is een lijst van deze landen gepubliceerd, waarin onder meer is vermeld dat recht op nabestaandenuitkering op grond van de ANW bestaat in Indonesië.
2.2. Verdrag tussen Nederland en Indonesië inzake de betaling van Nederlandse socialeverzekeringsuitkeringen in Indonesië (NIndV)
Het Verdrag tussen Nederland en Indonesië inzake de betaling van Nederlandse socialeverzekeringsuitkeringen in Indonesië (NIndV) is op 6 maart 2000 tot stand gekomen. Volgens artikel 4 van het NIndV is een beperking op de betaling van een uitkering, uitsluitend op grond van het feit dat de uitkeringsgerechtigde in Indonesië woont, niet toegestaan. Op grond van dit artikel zou het in de Nederlandse wetgeving neergelegde woonlandbeginsel buiten toepassing dienen te blijven voor uitkeringsgerechtigden die wonen in Indonesië.
2.3. Wet woonlandbeginsel in de sociale zekerheid (Wwsz)
De Wwsz is op 1 juli 2012 in werking getreden. De toepassing van deze wet schept voor de SVB de mogelijkheid om de hoogte van uitkeringen te verlagen, zoals de ANW, de Algemene Kinderbijslagwet (AKW) en de Wet werk en Inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Dit geldt voor personen die woonachtig zijn in het buitenland. In dit geval in Indonesië. De verlaging moet ervoor zorgen dat de uitkering wordt aangepast aan het kostenniveau van het betreffende woonland. De Minister van Sociale Zaken vond dat de uitkeringen van betrokkenen die naar hun land van herkomst terugkeren lager moesten omdat de kosten in die landen lager zouden zijn dan in Nederland.
Dat betekent dat hoewel een recht bestaat op export van een ANW-uitkering naar Indonesië de hoogte van de uitkering verlaagd zou kunnen worden volgens de Wwsz. De Wwsz levert op dit punt echter strijd met het NIndV zoals we hierna zullen zien.
3. Standpunt van de SVB
De SVB is van mening dat de toepassing van de Wwsz niet in strijd is met het verdrag dat gesloten is tussen Nederland en Indonesië. Daarmee stelt de SVB dat artikel 4 van het verdrag niet van toepassing is ten aanzien van gerechtigden of hun gezinsleden in Indonesië in verband met bepalingen uit nationale wetten. Ter zitting heeft de SVB gesteld dat artikel 4 van het verdrag enkel en alleen betrekking heeft op de export van de Nederlandse uitkering waarvan de hoogte naar nationaal recht – dus met inachtneming van de woonlandfactor – is vastgesteld. Op grond hiervan acht de SVB de verlaging van de uitkering van de vrouw rechtmatig.
4. Conclusie
De CRvB volgt de SVB niet in deze redenering. De uitleg van het begrip ‘’beperking van de betaling’’ van een uitkering is niet gedefinieerd in het verdrag. Bij de uitleg van dit begrip moet worden gekeken naar de gewone betekenis van de bepaling en het doel van het verdrag. Het doel van het verdrag is om het in de Nederlandse wetgeving neergelegde exportverbod op grond van de Wet BEU op te heffen voor uitkeringsgerechtigden die wonen in Indonesië. De toepassing van een korting op de uitkering, woonlandfactor zoals bedoeld in de Wwsz, was toen nog helemaal niet in beeld.
Het doel van de Wwsz is om de export van uitkeringen op bepaalde onderdelen te beperken, om zo het draagvlak voor het socialezekerheidsstelsel in Nederland te behouden. Om die reden werd de Wwsz ingevoerd. De toepassing van de woonlandfactor beoogt de export van uitkeringen te beperken en daaronder valt dus ook de beperking van de betaling van die uitkeringen, aldus de CRvB. Deze beperking wordt echter verboden door artikel 4 van het NIndV.
4.1. Indonesië
Op grond van het bovenstaande is de Wwsz in strijd met het NIndV. Dit betekent dat de SVB de ANW-uitkering van de vrouw niet mocht verlagen zodat in zijn algemeenheid gezegd kan worden dat deze uitkering niet gekort mag worden als deze naar Indonesië wordt geëxporteerd. Als een nationale wet in strijd is met hoger recht (in dit geval het verdrag tussen Nederland en Indonesië) dan worden de bepalingen die uit de nationale wet voortvloeien namelijk niet toegepast.
4.2. Marokko en Turkije
Hetzelfde geval deed zich voor bij uitkeringen van Turken en Marokkanen. De uitkeringen van deze groep zijn toen verlaagd vanwege het feit dat deze waren geëxporteerd naar de landen van herkomst. Veel mensen hebben na het instellen van bezwaar en beroep, hoger beroep ingesteld bij de CRvB. Deze heeft toen bepaald dat de verlaging niet mocht in verband met strijd met afspraken tussen Nederland en Turkije en Nederland en Marokko. De Wwsz is buiten toepassing gelaten, waardoor Turken en Marokkanen weer in aanmerking kwamen voor een volledige uitkering.
4.3. Thailand, Zuid-Afrika, Filipijnen en Egypte
Op 5 april 2018 deed de CRvB ook uitspraak in zaken die betrekking hebben op Thailand en Zuid-Afrika waaruit blijkt dat de korting op de uitkering ook daar niet is toegestaan.
Naar verwachting zal deze korting ook niet toegestaan zijn voor (bepaalde) uitkeringen die geëxporteerd worden naar de Filipijnen en Egypte omdat de relevante teksten uit de betreffende verdragen vergelijkbaar zijn.
5. Maak bezwaar
Deze uitspraak van de CRvB maakt het voor uitkeringsgerechtigden die in Indonesië wonen of gaan wonen mogelijk om in aanmerking te komen voor een volledige uitkering. Volgens deze uitspraak mag de SVB uw ANW-uitkering dus niet verlagen in die situatie.
Ook als u naar een ander land gaat of daar al woont is het belangrijk om bezwaar te maken tegen de verlaging als u meent dat die verlaging niet is toegestaan. Mocht uw bezwaar ongegrond worden verklaard, aarzel dan niet om in beroep te gaan en daarna hoger beroep in te stellen. Deze uitspraak laat namelijk zien dat het nuttig en effectief kan zijn. Het is verstandig om uw advocaat te raadplegen voordat u uw bezwaar indient om een inschatting te maken van uw kansen.
Deze uitspraak is bovendien niet zelden van overeenkomstige toepassing op andere uitkeringen waar u in uw land van herkomst recht op heeft, zoals uitkeringen op grond van de Algemene Kinderbijslagwet en de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Dit is echter niet altijd het geval zodat het verstandig is dat u uw advocaat hier goed naar laat kijken.
Bron(nen):
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.