Nederlandse ouders hebben weinig keuze in de achternaam van hun kinderen. Hier gaat echter verandering in komen door modernisering van het namenrecht. In dit artikel bespreken we de mogelijkheid van het hebben van een dubbele achternaam.
1. Aanleiding
Er gaan in Nederland al langere tijd stemmen op om het namenrecht te vernieuwen. In 2009 werd een rapport genaamd “Bouwstenen voor een nieuw naamrecht” uitgebracht dat het kabinet adviseerde over modernisering van het namenrecht in Nederland.
Dat rapport heeft lange tijd op de plank gelegen, totdat in 2018 in de Tweede Kamer een motie werd aangenomen om dubbele achternamen wettelijk mogelijk te maken.
2. Huidige regels omtrent achternamen
2.1. Keuze voor een achternaam
Op dit moment kan een kind maar één achternaam hebben. Ouders kunnen kiezen of een kind de geslachtsnaam van de vader of die van de moeder draagt (artikel 1:5 lid 4 Burgerlijk Wetboek).
2.2. Ontbreken achternaamskeuze
Als de ouders geen keuze maken, krijgt het kind de geslachtsnaam van de vader (artikel 1:5 lid 5 onder a Burgerlijk Wetboek).
Een uitzondering hierop is als het kind tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, maar een van de twee partners niet de ouder van het kind is, terwijl zij wel gezamenlijk het ouderlijk gezag uitoefenen. Dan draagt het kind automatisch de geslachtsnaam van de (geboorte)moeder, tenzij de ouders een keuze maken voor een geslachtsnaam. Een voorbeeld van een dergelijke situatie is een huwelijk of geregistreerd partnerschap van twee vrouwen waarbij een van de partners wordt geïnsemineerd.
2.3. Eenheid van naam
Volgens de huidige regels dienen de kinderen binnen één gezin allemaal dezelfde achternaam te hebben (artikel 1:5 lid 8 Burgerlijk Wetboek). Ouders kunnen dus alleen bij hun eerste kind de achternaam kiezen. Alle kinderen die daarna geboren worden, dragen automatisch dezelfde achternaam.
Een uitzondering op deze regel is wanneer het eerste kind levenloos ter wereld komt. De naamkeuze geldt dan alleen ten aanzien van dat kind.
3. Rapport ‘Bouwstenen voor een nieuw naamrecht’
In het rapport ‘Bouwstenen voor een nieuw naamrecht’ worden aanbevelingen gedaan omtrent het moderniseren van het namenrecht. Ook het mogelijk maken van een dubbele achternaam komt in dit rapport naar voren.
3.1. Aanbeveling dubbele achternaam
Het rapport bevat een aanbeveling om een dubbele achternaam wettelijk mogelijk te maken. Ouders dienen bovendien de volgorde van de geslachtsnamen vrij te kunnen kiezen. Dit dient ook te gelden in het geval dat een kind wordt geboren tijdens een huwelijk of een geregistreerd partnerschap waarbij een van de partners niet de ouder is, maar zij wel gezamenlijk het gezag uitoefenen. Tevens dient dit te gelden voor adoptieouders.
3.2. Ouders met dubbele achternaam
Het rapport kijkt ook vast naar de toekomst. Stel dat het hebben van een dubbele achternaam straks mogelijk wordt: wat dienen dan de mogelijkheden te zijn voor ouders die allebei een dubbele geslachtsnaam hebben? In het rapport wordt de aanbeveling gedaan dat het mogelijk moet worden dat kinderen dan de volledige achternaam van beide ouders zullen krijgen. Dit betekent dat een naam dan uit vier delen zal kunnen bestaan.
Ook dient het volgens het rapport mogelijk te worden dat ouders kiezen voor een van of de gehele eigen achternaam in combinatie met een van of de gehele achternaam van de partner. In dat geval kan een achternaam bestaan uit twee of drie delen.
3.3. Adoptiekinderen
In het rapport wordt ten aanzien van adoptiekinderen de volgende aanbeveling gedaan. Het dient mogelijk te worden dat de adoptieouders de oorspronkelijke geslachtsnaam van het kind toevoegen aan de geslachtsnaam van een of beide ouders. Het idee hierachter is dat dit ondersteuning kan bieden voor het vasthouden van de band tussen kind en de oorspronkelijke ouders. Dit geldt ook voor de cultuur van het herkomstland indien het kind niet in Nederland geboren is.
4. Kijkje over de landsgrenzen
In sommige andere Europese landen bestaat de mogelijkheid voor het hebben van een dubbele achternaam al langer.
4.1. Dubbele achternaam
In Spanje krijgen kinderen bijvoorbeeld van oudsher automatisch al een dubbele achternaam. In Engeland, Denemarken, Frankrijk en Noorwegen is het geven van een dubbele achternaam een optie.
4.2. Toevoegen achternaam adoptiekind
Ook het toevoegen van de oorspronkelijke geslachtsnaam van een adoptiekind aan de geslachtsnaam van een van de adoptieouders is in een aantal Europese landen een mogelijkheid. Dit kan bijvoorbeeld in Denemarken, Duitsland, Engeland en Noorwegen.
4.2. Eenheid van naam
In Nederland hebben wij, zoals in paragraaf 2.3 uitgelegd, het principe van eenheid van naam. Alle kinderen van een gezin hebben dezelfde achternaam. Hier wordt in Europa verschillend over gedacht.
Zo hebben bijvoorbeeld Duitsland, Frankrijk, Spanje, Zweden en Zwitserland eenzelfde regel. In Denemarken, Engeland en Noorwegen mogen ouders echter per kind een geslachtsnaam kiezen.
5. Huidige stand van zaken
Ondanks dat het rapport omtrent modernisering van het namenrecht al uit 2009 stamt en de motie voor een wetsvoorstel voor het mogelijk maken van de dubbele achternaam in 2018 werd aangenomen, ligt er momenteel nog geen concreet wetsvoorstel.
5.1. Vertraging
De minister voor Rechtsbescherming, Sander Dekker, heeft in september aangegeven dat het wetsvoorstel voor een dubbele achternaam in verband met de crisis omtrent COVID-19 vertraging heeft opgelopen.
5.2. Internetconsultatie
Over nieuwe wetsvoorstellen vindt een zogenaamde internetconsultatie plaats. Hierbij kunnen onder andere burgers reageren op conceptwetten. Voor het wetsvoorstel omtrent de dubbele geslachtsnaam stond de start van de internetconsultatie gepland voor zomer 2020. In juli 2020 werd echter duidelijk dat deze zou worden uitgesteld naar rond het einde van het jaar 2020. Vooralsnog is de internetconsultatie nog niet van start gegaan en zal het wetsvoorstel nog langer op zich laten wachten.
6. Overgangsregeling
De invoering van de mogelijkheid tot het hebben van dubbele achternamen laat nog op zich wachten.
6.1. Overgangsbepaling
Ondanks dat de invoering van de nieuwe regelgeving op zich laat wachten, zijn er veel ouders die hun kinderen graag een dubbele geslachtsnaam hadden willen geven. Daarom is aan de minister van Rechtsbescherming voorgesteld om een overgangsbepaling in het leven te roepen.
6.2. Terugwerkende kracht
In het geval van een overgangsbepaling kunnen ouders met terugwerkende kracht hun kind alsnog een dubbele achternaam geven. België en Frankrijk kennen zo een soort overgangsbepaling. De minister gaat onderzoeken of een overgangsbepaling in Nederland wenselijk en (financieel) haalbaar is.
7. Conclusie
Het namenrecht in Nederland is op het gebied van de dubbele achternaam conservatief en vrij verouderd. Zeker in vergelijking met buurlanden loopt Nederland achter met betrekking tot de keuzemogelijkheden die ouders hebben aangaande de achternaam van hun kind. Naar mijn mening is het namenrecht in Nederland dan ook zeker aan modernisering toe en dient het hebben van een dubbele achternaam mogelijk te worden gemaakt.
Daarnaast dienen ouders in mijn optiek een keuze te hebben met betrekking tot welke achternaam zij aan hun kind willen geven. De waarde van eenheid van naam is mijns inziens tegenwoordig niet erg groot meer, omdat in samengestelde gezinnen halfbroers en –zussen ook niet dezelfde achternaam dragen. Het hebben van verschillende achternamen hoeft niet in de weg te staan aan een onderlinge familiaire band.
Het is in mijn optiek dan ook een goede ontwikkeling dat er een wetsvoorstel gemaakt zal worden met betrekking tot vernieuwing van het namenrecht. Dat wetsvoorstel laat echter lang op zich wachten. Het is voorlopig dan ook nog niet duidelijk wanneer er een concreet wetsvoorstel zal zijn en welke mogelijkheden een nieuwe wet zal gaan bieden.
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.