Wat houdt de nieuwe Wet affectieschade in? | Advocatenkantoor El Hannouche B.V.

Tot op heden was het naar Nederlands recht niet mogelijk om immateriële schade in de vorm van affectieschade vergoed te krijgen. Per 1 januari 2019 is hier verandering in gekomen en kent het Nederlandse recht deze mogelijkheid wel. In deze bijdrage bespreken we de belangrijkste veranderingen die deze wet met zich meebrengt.

1. Vermogensschade en ander nadeel

Indien men schade lijdt en op grond van een wettelijke verplichting een schadevergoeding dient te worden vergoed voor de geleden schade dan biedt het huidige burgerlijke recht twee typen vergoedingen, te weten: (i) een vergoeding van de vermogensschade en (ii) een vergoeding van ander nadeel.

Vermogensschade

Onder vermogensschade verstaat men materiële schade. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gederfde winst, kosten in verband met huishoudelijke hulp, de kosten voor het inschakelen van deskundigen, de advocaatkosten etc.

Ander nadeel

Met schade die gelegen is in ander nadeel wordt gedoeld op de immateriële schade. In eerste instantie kan men denken aan lichamelijke of geestelijke schade (bijvoorbeeld in de vorm van letsel). Ook kan worden gedacht aan aantasting van de eer en goede naam van personen. Het is niet altijd even makkelijk om een “prijskaartje” te hangen aan schade die bestaat uit ander nadeel. Het is aan de rechter om een billijke vergoeding toe te kennen. De exacte waarde van een verloren ledemaat of een hersenbeschadiging is immers niet vast te stellen.

2. Affectieve schade

Een nieuw type schade dat kan worden geschaard onder “ander nadeel” is affectieve schade. Het gaat hier om een vorm van schade waarbij men leed ondervindt doordat een persoon waarmee men een affectieve band heeft ernstig gewond raakt of in het ergste geval overlijdt.

Op Nederland en Duitsland na bestaat er in alle overige Europese landen een recht op vergoeding van affectieschade. Daar brengt de Wet vergoeding van affectieschade, ook wel de Wet affectieschade, verandering in. Ook Nederland kan zich een type schadevergoeding rijker rekenen per 1 januari 2019.

3. Doel van de Wet affectieschade

De Wet affectieschade heeft tot doel erkenning te verschaffen van het door naasten ondervonden leed. Daarnaast wordt getracht deze naasten een zekere genoegdoening te verschaffen in die zin dat een vergoeding van affectieschade bijdraagt aan hun verwerking van de emotionele gevolgen van de ingrijpende gebeurtenis.

De wet beoogt voorts:

een verbetering van de positie van naasten van personen die (ernstig) letsel lijden of overlijden door toedoen van een ander;
mogelijkheid voor naasten om zich te kunnen voegen als benadeelde partij in het strafproces voor de vergoeding van affectieschade en voor kosten die zij ten behoeve van het slachtoffer hebben gemaakt; en
een aanpassing van de regels omtrent de overgang onder bijzondere titel en het beslag op immateriële schadevergoedingen.

4. Voorwaarden

U heeft als naaste of nabestaande recht op een vergoeding indien de aansprakelijkheid van een (rechts)persoon vast is komen te staan voor wat betreft de gebeurtenis waardoor het slachtoffer ernstig en blijvend schade heeft geleden dan wel is overleden. Voorts bepaalt de wet de kring van personen die recht op vergoeding van affectieschade hebben. Zie hieromtrent hierna ook de hardheidsclausule.

5. Belangrijke wijzigingen

De Wet affectieschade die per 1 januari 2019 van kracht is, brengt een wijziging van het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering met zich mee. Hieronder de opvallendste wijzigingen.

Eenvoudig verhaal: de wet bewerkstelligt enkel dat het vorderen van schadevergoeding van de naasten en nabestaanden op veroordeelden wegens een strafbaar feit eenvoudiger kan worden verhaald. Per saldo wordt de vordering niet hoger.
Uitbreiding voeging: eerder in deze bijdrage heeft u gelezen dat de wet de mogelijkheid tot voeging verder uitbreidt. Naasten en nabestaanden kunnen zich voegen als benadeelde partij voor wat betreft de vergoeding van affectieschade. Daarnaast wordt voeging mogelijk voor derden, mits zij kosten hebben gemaakt ten behoeve van het slachtoffer. Gevolg is dat naasten en nabestaanden, anders dan nu het geval is, geen civiele procedure meer aanhangig hoeven te maken indien de schade het gevolg is van een strafbaar feit dat vervolgd wordt door het OM.
Hardheidsclausule: in beginsel wordt onder naasten verstaan: ouders en hun kinderen, partners en levensgezellen (met een duurzame gemeenschappelijke huishouding). De opgenomen hardheidsclausule in de nieuwe wet brengt voorts met zich mee dat ook anderen dan voornoemde personen een beroep kunnen doen op een vergoeding van affectieschade indien deze persoon in een zo nauwe persoonlijke relatie tot het slachtoffer staat dat uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeit dat hij als naaste in de zin van de wet wordt aangemerkt. Een voorbeeld van een dergelijke relatie is die van broers of zussen die langdurig samenwonen en voor elkaar zorgen.
Schadevergoedingsmaatregel: de strafrechter kan in gevallen waarin sprake is van vergoeding van affectie- en verplaatste schade in aanvulling op toewijzing van de vordering aan de verdachte een schadevergoedingsmaatregel opleggen.

Omvang vergoeding: niet geheel onbelangrijk is de omvang van de vergoeding van affectieschade. Die zal doorgaans variëren tussen het minimumbedrag van € 12.500,- en het maximum bedrag van € 20.000,-. Het gaat om vaste bedragen waarbij de nieuwe wet onderscheid maakt tussen enerzijds (zeer) ernstig letsel en anderzijds overlijden. Let wel dat dit bedrag kan worden verminderd indien sprake is van eigen schuld van (de naasten en/of nabestaanden van) het slachtoffer. De bedragen luiden als volgt:

	Ernstig en blijvend letsel	Overlijden	Ernstig en blijvend letsel door een misdrijf	Overlijden door een misdrijf
Echtgenoten en geregistreerde partners	€ 15.000	€ 17.500	€ 17.500	€ 20.000
Levensgezellen	€ 15.000	€ 17.500	€ 17.500	€ 20.000
Minderjarige kinderen en ouders	€ 15.000	€ 17.500	€ 17.500	€ 20.000
Meerderjarige thuiswonende kinderen en ouders	€ 15.000	€ 17.500	€ 17.500	€ 20.000
Pleegkinderen en ouders	€ 15.000	€ 17.500	€ 17.500	€ 20.000
Meerderjarige niet-thuiswonende kinderen en ouders	€ 12.500	€ 15.000	€ 15.000	€ 17.500
Zorg in gezinsverband	€ 15.000	€ 17.500	€ 17.500	€ 20.000
Overige nauwe persoonlijke relaties	€ 12.500	€ 15.000	€ 15.000	€ 17.500

Geen overgangsrecht: de nieuwe wet heeft geen terugwerkende kracht en is slechts van toepassing op affectieschade die wordt geleden door gebeurtenissen die plaatsvinden op of ná 1 januari 2019.

6. Wat betekent de Wet affectieschade voor u?

Al met al brengt de Wet affectieschade belangrijke wijzigingen met zich mee. Of de beoogde doelstellingen daadwerkelijk zullen worden behaald, zal moeten worden afgewacht. U dient er in ieder geval bedacht op te zijn dat u slechts recht heeft op een vergoeding indien u voldoet aan de hierboven gestelde voorwaarden.

Voor affectieschade geldt dat het ernstige en blijvende letsel van het slachtoffer respectievelijk het overlijden ten gevolge van bijvoorbeeld een bedrijfsongeval, verkeersongeval, geweldmisdrijf, medische fout, spelsituatie of schade door een dier dient vast komen te staan. Ook dient de aansprakelijkheid van de aansprakelijke partij vast komen te staan.

Twijfelt u over het feit of u recht heeft op een schadevergoeding voor affectieschade? Schakelt u dan een advocaat in om u te laten adviseren en bijstaan. Het leed dat een schadeveroorzakende gebeurtenis met zich meebrengt is immers al zwaar genoeg voor u als nabestaande.