Vóór 1 januari 2024 kon men relatief ongestraft privégegevens van een ander online plaatsen om die ander te intimideren. Dit heet doxing. Vanaf deze datum is dergelijk kwaadwillend gedrag strafbaar gesteld. In dit blog bespreken we de ins en outs van de nieuwe wetgeving rondom doxing.
1. Het hoe en wat van doxing
1.1. Digitale tijdperk
De wetten die het strafrecht regelen zijn al zo een eeuw oud. Als gevolg van ontwikkelingen zoals de komst van het internet en sociale media, moeten de wetten aangepast worden om bepaalde ‘nieuwe’ gedragingen strafbaar te stellen. Denk hierbij aan gedragingen zoals cyberfraude of hacking. Ook doxing is nu strafbaar gesteld bij de wet.
Lees ook: Cybercrime: van hacken tot cryptofraude
Lees ook: Cryptovaluta in het strafrecht
Lees ook: Nieuw toetsingskader bij witwassen bitcoins
1.2. Wat is doxing?
Simpel gezegd houdt doxing in dat iemand persoonlijke gegevens van een ander online of offline plaatst, vaak met het doel om de ander te intimideren. Het kan hierbij ook gaan om privégegevens van naasten. Dit gebeurt zonder toestemming van de ander.
1.3. Hoe vaak komt doxing voor?
De politie meldt dat doxing steeds vaker voorkomt. Daarnaast worden de gevallen ook steeds ernstiger. Dat doxing veel voorkomt, is des te ernstiger omdat informatie op het internet direct door de hele wereld gezien kan worden.
1.4. Wie zijn de slachtoffers van doxing?
Doxing kan voorkomen in persoonlijke relaties, maar vaak zijn individuen met een publieke functie het slachtoffer. Denk hierbij bijvoorbeeld aan journalisten, politieambtenaren of politici. Hieronder volgt een fictief scenario van doxing.
Voorbeeld van doxingEen journalist heeft onderzoek gedaan naar de gang van zaken bij een kledingwinkel. Uit dit onderzoek blijkt dat de werknemers slecht worden behandeld en niet op tijd worden uitbetaald. Deze resultaten publiceert de journalist in een krant. Vervolgens plaatst de eigenaar van de kledingwinkel foto’s van de betreffende journalist op Instagram. Hierbij wordt ook het privéadres van de journalist vermeld met de oproep om deze journalist ‘een koekje van eigen deeg te geven’. |
2. Wat houdt de nieuwe wet in?
2.1. De wettekst
Doxing is strafbaar gesteld bij artikel 285d van het Wetboek van Strafrecht (Sr). De tekst van dit artikel luidt als volgt:
1. Degene die zich persoonsgegevens van een ander of een derde verschaft, deze gegevens verspreidt of anderszins ter beschikking stelt met het oogmerk om die ander vrees aan te jagen dan wel aan te laten jagen, ernstige overlast aan te doen dan wel aan te laten doen of hem in de uitoefening van zijn ambt of beroep ernstig te hinderen dan wel ernstig te laten hinderen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie.
2. Indien het feit, omschreven in het eerste lid, wordt gepleegd tegen een persoon in diens hoedanigheid van Minister, Staatssecretaris, commissaris van de Koning, gedeputeerde, burgemeester, wethouder, lid van een algemeen vertegenwoordigend orgaan, rechterlijk ambtenaar, advocaat, journalist of publicist in het kader van nieuwsgaring, ambtenaar van politie of buitengewoon opsporingsambtenaar wordt de op het feit gestelde gevangenisstraf met een derde verhoogd.
De gedraging die strafbaar is gesteld door de wetgever is kort gezegd ‘het zich verschaffen, verspreiden of anderszins ter beschikking stellen van persoonsgegevens voor intimiderende doeleinden of hinder in het werk’. Deze wet houdt dus in dat men geen persoonlijke en gevoelige informatie mag gebruiken om iemand opzettelijk te intimideren of te hinderen in zijn werk.
2.2. Persoonlijke gegevens
De soort informatie waar het om gaat zijn zaken zoals adresgegevens, telefoonnummers en foto’s van kinderen. Dergelijke informatie kan verspreid worden via sociale media en chatgroepen, maar bijvoorbeeld ook via flyers in een openbare ruimte.
2.3. Intimiderende doeleinden
Een gedraging heeft een intimiderend doel indien de gedraging een ander angst of overlast bezorgt. Ook hinder in het uitoefenen van een beroep valt hieronder. Van intimiderende doeleinden is bijvoorbeeld sprake wanneer een foto van iemands kinderen op Instagram wordt geplaatst, waarbij de onheilspellende tekst ‘deze kinderen moeten goed uitkijken’ wordt geplaatst. Of het rondsturen van iemands privéadres in een chatgroep, met de oproep dit huis te vandaliseren. Dit laatste valt overigens ook onder opruiing (artikel 131 Sr).
2.4. Doel van de strafbaarstelling
Door doxing strafbaar te stellen hoopt de overheid dat dergelijke kwaadwillende praktijken minder zullen voorkomen. Dit hoopt zij omdat doxing vele negatieve gevolgen met zich meebrengt, die hieronder besproken zullen worden.
3. Waarom is een nieuwe wet nodig?
3.1. Angst
Doxing kan voor slachtoffers voor (ernstige) angstgevoelens zorgen, daarom is het voor slachtoffers belangrijk dat doxing wordt aangepakt. Niet alleen bezorgt doxing de directe slachtoffers angst, maar ook hun naasten. Deze angst is zeker niet onterecht; in sommige gevallen blijft het namelijk niet slechts bij intimidatie, maar leidt doxing daadwerkelijk tot geweld.
3.2. Voorfase van andere delicten
Soms kan doxing werken als een waarschuwingssignaal voor mogelijk andere strafbare feiten die gepleegd zullen worden. Een oproep tot geweld kan natuurlijk resulteren in het daadwerkelijk toepassen van geweld. Toen doxing nog niet strafbaar was, kon er nog niet opgetreden worden tegen mogelijk toekomstig strafbaar gedrag. Nu kan er op tijd ingegrepen worden.
3.3. Hinder op werk
Wanneer iemand in zijn publieke functie wordt lastiggevallen, wordt iemand niet louter geraakt in de privésfeer. Diegene wordt ook belemmerd in de uitvoering van zijn of haar werk. Politieagenten krijgen hier bijvoorbeeld mee te maken. Daarom hebben zij zich hard gemaakt om doxing strafbaar te stellen. Ook politici zijn het doelwit van doxing. Zo werden er bijvoorbeeld ten tijde van de avondklok in de piek van de COVID-pandemie privéadressen van politici gedeeld op Telegram.
3.4. Beperking grondrechten
Vrijheid van meningsuiting
Naast dat men gehinderd kan worden in zijn of haar werk, is doxing ook problematisch op een dieper niveau. Wanneer iemand zijn of haar mening geeft en een ander het hier niet mee eens is, kunnen zijn of haar privégegevens gedeeld worden op sociale media of in chatgroepen. Op deze manier wordt die persoon bang gemaakt, waardoor diegene in de toekomst misschien minder snel zijn mening zal verkondigen. Hierdoor wordt de uitoefening van de vrijheid van meningsuiting, één van de belangrijkste grondrechten, belemmerd.
Recht op privacy
Iedereen heeft recht op privacy van zijn persoonsgegevens. Het delen hiervan in de vorm van doxing is een grote inbreuk op dit recht. Ook dit is een grondrecht dat in het geding komt bij doxing waardoor strafbaarstelling noodzakelijk is geworden.
Aantasting democratische rechtsstaat
Naast dat individuen worden geraakt in hun fundamentele rechten, wordt ook de democratische rechtsstaat als geheel geraakt door doxing. Grondrechten zoals de vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy zijn essentieel voor een democratische rechtsstaat. Als dergelijke rechten worden geraakt, wordt daarmee ook indirect de rechtsstaat aangetast.
4. Welke straf staat op doxing?
Indien iemand zich schuldig maakt aan doxing, staat hier een gevangenisstraf van maximaal twee jaar of een geldboete van maximaal € 25.750 (2024) op. Een gevangenisstraf wordt alleen opgelegd in de serieuzere gevallen. Wanneer de doxing wordt gepleegd jegens iemand in een bepaalde functie, zoals een journalist of politieman, wordt de straf met een derde verhoogd.
Lees ook: Welke straffen kan een rechter opleggen?
Lees ook: Vervolgd door justitie? Welke straf kunt u verwachten?
5. Vanaf wanneer geldt de nieuwe wet?
De nieuwe wet is op 1 januari 2024 in werking getreden. Momenteel is doxing dus strafbaar en kan men aangifte doen van doxing. De gedraging waartegen aangifte wordt gedaan, moet dan wel plaats hebben gevonden op of na 1 januari 2024.
Als doxing vóór 1 januari 2024 heeft plaatsgevonden, is dit niet strafbaar. Dat betekent niet dat elke vorm van doxing die vóór 1 januari 2024 heeft plaatsgevonden onbestraft hoeft te blijven want mogelijk valt de gedraging (ook) binnen een andere delictsomschrijving zoals die van stalking, bedreiging of opruiing.
Lees ook: Wanneer is stalking strafbaar?
Lees ook: Wanneer is bedreiging strafbaar?
Lees ook: Wanneer is opruiing strafbaar?
6. Wat betekent dit voor u?
6.1. Slachtoffer
Aangifte
Indien een ander persoonsgegevens van u verspreidt, of dit nu online of offline is, kunt u hiertegen opkomen. Dit kan ten eerste via het strafrecht door aangifte te doen bij de politie. Dan kan de overtreder een boete of gevangenisstraf krijgen.
Schadevergoeding en verwijdering gegevens
Verder kunt u ook via de civielrechtelijke weg opkomen voor uzelf. Via deze weg kunt u een schadevergoeding eisen. Ook kunt u het verwijderen van de geopenbaarde persoonsgegevens bij de rechtbank vorderen. Het is in beide gevallen belangrijk dat u bewijs verzamelt; dus maak vooral foto’s/schermafbeeldingen van elke gedraging waarbij u doxing vermoedt.
Melding online platform
Daarnaast kunt u melding maken bij de online platformen waarop de gegevens worden verspreid, zij zijn namelijk verantwoordelijk om tegen onwettig gedrag op te komen.
6.2. Verdachte
Ook kan het voorkomen dat u niet slachtoffer bent van doxing maar juist bent aangemerkt als verdachte. Ook in dat geval heeft u rechten.
Zowel in de fase dat u wordt uitgenodigd voor een politieverhoor alsook in de fase waarin het openbaar ministerie besluit om u te vervolgen en een daadwerkelijke strafprocedure wordt gestart. Ook als u niet wordt vervolgd en het slachtoffer een zogeheten artikel 12 Sv-procedure start, heeft u rechten.
In al deze fasen heeft u bijvoorbeeld het recht om een advocaat in de arm te nemen, recht op inzage in het dossier en ook kunt u zich in al deze fasen bedienen van het zwijgrecht.
Lees ook: Uitgenodigd voor politieverhoor: wat nu?
Lees ook: Vervolgen of niet? De verschillende afdoeningsmogelijkheden in strafzaken
Lees ook: Wat kunt u doen als het OM niet wil vervolgen?
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.