Uw belangrijkste verplichting voor de belastingheffing is het doen van aangifte: juist, volledig en op tijd. De meeste mensen kunnen hun belastingaangifte prima zelf doen, maar soms is aangifte doen zo ingewikkeld dat u hierbij hulp nodig hebt. Veel mensen zoeken dan een belastingadviseur op. Dat gaat meestal goed. Maar wat nu als degene die de aangifte heeft gedaan er een zooitje van heeft gemaakt, buiten uw medeweten om? U bent immers zelf verantwoordelijk voor het doen van een juiste aangifte, ook als anderen voor u de aangifte indienen.
1. Strafrecht of civiel recht
Het doen van onjuiste aangifte bij de Belastingdienst is in Nederland strafbaar en kan leiden tot gevangenisstraffen en ook is het mogelijk dat de belastingadviseur civielrechtelijk, ofwel privaatrechtelijk, aansprakelijk is jegens de belastingplichtige voor wie de aangifte is gedaan.
Strafrecht
In het strafrecht moet sprake zijn van het opzettelijk doen van onjuiste aangifte waarbij te weinig belasting wordt afgedragen. Indien het gaat om een belastingadviseur is het echter de opdrachtgever die de belastingplichtige is en die dus ook de naheffing dient te betalen en ook kan aan deze belastingplichtige een boete worden opgelegd wegens de onjuiste aangifte omdat de belastingplichtige in beginsel zelf verantwoordelijk is voor een juiste aangifte. We zullen hierna een strafzaak bespreken waarin de belastingadviseur zelf is vervolgd voor belastingfraude.
Civiel recht
Naast het feit dat de belastingadviseur strafrechtelijk vervolgd kan worden door het Openbaar Ministerie kan hij ook onder bepaalde omstandigheden aansprakelijk worden gesteld door de belastingplichtige die benadeeld is door de onjuiste aangifte. Daartoe moet de benadeelde zelf initiatief nemen en een procedure starten bij de civiele rechter waarbij de vraag aan de orde zal zijn of de belastingadviseur inderdaad aansprakelijk is voor de schade die de benadeelde heeft geleden en zo ja voor welke schade. Wij zullen hierna bespreken of en hoe u de belastingadviseur met succes aansprakelijk kunt stellen voor uw schade.
2. Strafrecht
We bespreken de recente uitspraak van de rechtbank Amsterdam in de zaak van de belastingfraude van Wim Vreeswijk die door het AD als ‘een bekende politicus van (extreem)rechtse signatuur’ werd omschreven.
Feiten
Vreeswijk heeft als belastingadviseur over een lange periode op grote schaal namens zijn klanten onjuiste aangiften inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen ingediend. Tijdens het opmaken van de aangiften vulde hij zomaar bedragen in of voerde hij kostenposten op, terwijl zijn klanten deze kosten niet mochten opvoeren, waardoor een fiscaal nadeel is ontstaan van meer dan € 470.000. Zijn klanten wisten niet van de gepleegde fraude aangezien naar verluidt 2.500 van de benadeelden van buitenlandse afkomst waren en het Nederlands niet of nauwelijks beheersen.
Overwegingen rechtbank
Vreeswijk heeft zich op het standpunt gesteld dat de personen voor wie hij de aangifte invulde verantwoordelijk zijn voor hun eigen aangifte en dat hij slechts invulde wat hem werd verteld. Gelet op de specifieke expertise van Vreeswijk afgezet tegen de onervarenheid van zijn klanten op dit gebied en het feit dat hij tegen betaling de aangifte invulde, mochten zijn klanten echter enige deskundigheid van hem verwachten en ook dat hij hun aangiften naar waarheid zou invullen conform de geldende regels.
Onjuiste bedragen
Niet alleen is gebleken dat Vreeswijk de regels interpreteerde op een wijze die niet was toegestaan, maar ook is gebleken dat bedragen en kostenposten werden opgevoerd die niet overeen kwamen met de werkelijkheid. Bij twijfelgevallen had Vreeswijk nadere informatie moeten inwinnen of bewijsstukken moeten opvragen ter onderbouwing van een kostenpost, en bij gebreke van bewijsstukken, de aftrekpost niet in de aangifte mogen opnemen.
Ruime toepassing belastingregels
Bovendien is gebleken dat veel klanten van Vreeswijk bij hun nieuwe belastingadviseur te horen hebben gekregen dat geen kosten kunnen worden afgetrokken, terwijl dat bij Vreeswijk wel ‘kon’. De rechtbank acht dit typerend voor de werkwijze van Vreeswijk, die zich ruimere bevoegdheden toedichtte met betrekking tot de interpretatie van de belastingregels en de toepassing daarvan.
Oordeel rechtbank
De rechtbank is gelet op alle feiten en omstandigheden van oordeel dat Vreeswijk met zijn gedragingen, en in het bijzonder gelet op de wijze waarop hij te werk ging, willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat hij, namens zijn klanten, onjuiste aangiften zou indienen. De rechtbank veroordeelt Vreeswijk dan ook tot een gevangenisstraf voor de duur van veertien maanden, waarvan vier maanden voorwaardelijk met een (maximale) proeftijd van drie jaar.
Hoger beroep
Inmiddels is Vreeswijk in hoger beroep gegaan bij het gerechtshof. In hoger beroep wordt de zaak opnieuw beoordeeld. Dat betekent dat de straf van Vreeswijk ook hoger kan uitvallen dan de straf die is opgelegd door de rechtbank.
3. Civiel recht
We zullen hierna bespreken hoe ver de zorgplicht reikt van de belastingadviseur en wanneer en op welke wijze deze civielrechtelijk aansprakelijk is bij het doen van een onjuiste aangifte. We zullen daarbij ook ingaan op de vraag of de door de klant geleden schade vergoed dient te worden door de belastingadviseur en ook stilstaan bij welke schade wel en welke niet voor vergoeding in aanmerking komt.
Zorgplicht belastingadviseur
Als belastingplichtige sluit u met de belastingadviseur een overeenkomst van opdracht in de zin van artikel 7:400 BW. Tevens verleent u een volmacht aan de belastingadviseur, zodat hij de belastingaangifte voor u kan invullen en indienen. Door het aangaan van de overeenkomst van opdracht verbindt de belastingadviseur zich om bij zijn werkzaamheden de zorg te verlenen die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend belastingadviseur kan worden verwacht.
Onderzoeksplicht belastingadviseur
De belastingadviseur mag in beginsel afgaan op de juistheid en volledigheid van de gegevens die u aan hem of haar heeft verstrekt, zolang in redelijkheid aanwijzingen van het tegendeel ontbreken. Indien er namelijk aanwijzingen zijn dat de door u verstrekte gegevens onjuist of incompleet zijn, dient de belastingadviseur nader onderzoek in te stellen. Kortom, enerzijds rust er op u een informatieverplichting en anderzijds heeft de belastingadviseur een onderzoeksplicht als hij het vermoeden heeft dat gegevens ontbreken of onjuist zijn.
Schending informatieplicht
De belastingadviseur schiet niet in zijn zorgplicht tekort als u hem opzettelijk onjuiste informatie heeft gegeven of opzettelijk relevante zaken heeft verzwegen, tenzij de belastingadviseur redelijkerwijs had moeten weten dat dit het geval was.
Aansprakelijkheid belastingadviseur
Als de belastingadviseur handelingen verricht waardoor u schade lijdt, kunt u hem civielrechtelijk aansprakelijk stellen. Indien u van mening bent dat de belastingadviseur de overeenkomst van opdracht niet juist heeft uitgevoerd, dan kunt u hem aansprakelijk stellen op grond van wanprestatie, ook wel contractbreuk genoemd. Ook is het mogelijk om de belastingadviseur aansprakelijk te stellen op grond van onrechtmatige daad voor zover er geen overeenkomst zou bestaan tussen u en de belastingadviseur of het onrechtmatige handelen van de belastingadviseur niet direct bestaat uit een schending van een overeenkomst tussen u en de belastingadviseur.
Wanprestatie
De schending van de zorgplicht van de belastingadviseur leidt in de praktijk met name tot aansprakelijkheid op grond van wanprestatie. Wanprestatie is een tekortkoming in de nakoming van een overeenkomst. Als sprake is van wanprestatie is de belastingadviseur verplicht de schade die u als opdrachtgever daardoor lijdt te vergoeden, tenzij de tekortkoming hem niet kan worden toegerekend. Geen toerekening kan plaatsvinden als sprake is van overmacht. Het is echter de belastingadviseur die moet aantonen dat sprake is van overmacht hetgeen niet eenvoudig is.
Onrechtmatige daad
In artikel 6:162 BW is bepaald dat hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, eveneens verplicht is de schade te vergoeden die de ander daardoor lijdt. Voor het slagen van een actie uit onrechtmatige daad moet aan vijf eisen zijn voldaan: onrechtmatigheid, toerekenbaarheid, schade, causaliteit en relativiteit. Het voert te ver om hier alle vereisten van de onrechtmatige daad in detail te bespreken.
Twee ankers
Van belang is dat het verstandig is om altijd voor twee ankers te gaan liggen bij aansprakelijkstelling van de belastingadviseur door deze aan te spreken op grond van zowel wanprestatie als onrechtmatige daad. Het is namelijk mogelijk dat de belastingadviseur met succes een beroep doet op het ontbreken van een rechtsgeldige overeenkomst. In dat geval komt de onrechtmatige daad om de hoek kijken. Het is bij de onrechtmatige daad namelijk niet vereist dat er een overeenkomst bestaat tussen u en de belastingadviseur.
Schade verhalen
Uw belastingadviseur brengt u op de hoogte van de verrichte werkzaamheden en de voltooiing daarvan. Vervolgens krijgt u een belastingcontrole en wordt door de inspecteur van de Belastingdienst een groot aantal fouten in de aangifte geconstateerd, met als gevolg een hoge naheffingsaanslag en een aanzienlijke boete. Kunt u de belastingadviseur verantwoordelijk houden hiervoor en de schade op hem verhalen?
In beginsel is dat mogelijk zoals besproken. De belastingadviseur heeft namelijk op grond van de overeenkomst van opdracht de verplichting om de belastingaangifte te verzorgen en bij de uitvoering daarvan de zorg te dragen van een goede opdrachtnemer. Uit de feiten en omstandigheden moet wel blijken dat er geen sprake was van verkeerde of valse voorlichting van u als opdrachtgever, zodat de fouten volledig aan de belastingadviseur toe te rekenen zijn.
Naheffing
In zijn uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van 3 maart 2015 overweegt het Hof dat het verschil tussen de uiteindelijk geheven belastingen en het door de belastingadviseur berekende bedrag geen schade is. Deze belasting was namelijk vanaf het begin verschuldigd. Als de belastingadviseur een correcte berekening had gemaakt, dan had de belastingplichtige het bedrag ook moeten betalen. In zoverre is nageheven belasting die als gevolg van een fout uitgangspunt alsnog moet worden betaald geen schade die verhaald kan worden op de belastingadviseur.
Boetes
De boetes (verzuimboete of vergrijpboete) die de inspecteur kan opleggen, kunnen wel beschouwd worden als schade. Als de belastingadviseur zijn werkzaamheden naar behoren zou hebben uitgevoerd dan zouden deze boetes immers niet opgelegd zijn. Indien een boete is opgelegd vanwege de fout van uw belastingadviseur bent u dus in een slechtere positie terecht gekomen dan waarin u zou hebben verkeerd indien de fout niet was gemaakt.
Heffingsrente
Alle schade die het directe gevolg is van de onjuiste aangifte kan in principe worden gevorderd. De schadeposten die we hier bespreken hebben dus geen limitatief karakter. Een belangrijke schadepost bij schade vanwege onjuiste aangifte is de heffingsrente. Dit is de rente die de Belastingdienst rekent gedurende de tijd dat de verschuldigde belasting niet wordt voldaan. Indien de belastingadviseur een juiste aangifte had gedaan dan was de heffingsrente niet opgelegd of was deze lager dan wanneer de belasting pas wordt betaald na een naheffingsaanslag. Deze heffingsrente wordt dan ook als schade beschouwd en komt voor vergoeding in aanmerking.
Advieskosten
Ook kosten die gemaakt zijn om vast te stellen hoe hoog de schade is, dienen vergoed te worden. Dat zijn kosten voor bijvoorbeeld een andere belastingadviseur die de hoogte van de schade dient te berekenen. Voor zover deze kosten redelijk zijn zowel naar hun aard als omvang komen deze voor vergoeding in aanmerking op grond van artikel 6:96 lid 2 onder b van het Burgerlijke Wetboek.
Advocaatkosten
Verder worden de kosten van rechtsbijstand vergoed. Het gaat hier dan bijvoorbeeld om de kosten van een advocaat die probeert om de schade vergoed te krijgen buiten een procedure om. Deze kosten worden de buitengerechtelijke kosten (BGK) genoemd. Voor zover deze kosten redelijk zijn zowel naar hun aard als omvang komen deze voor vergoeding in aanmerking op grond van artikel 6:96 lid 2 onder c van het Burgerlijk Wetboek.
Proceskosten
Indien een procedure wordt gestart omdat het niet is gelukt om de schade buitengerechtelijk te regelen dan maakt de advocaat wederom kosten. Deze vallen buiten de buitengerechtelijke kosten. De proceskosten worden op eigen wijze berekend. Dit doet de rechter in zijn uitspraak die over het algemeen de verliezende partij veroordeelt in de proceskosten van de ander. U leest hier meer over de berekening van de proceskosten en wanneer deze worden vergoed.
4. Conclusie
Indien de belastingadviseur opzettelijk een onjuiste aangifte doet, kan hij daarvoor strafrechtelijk worden vervolgd zoals in het geval van Wim Vreeswijk. De belastingadviseur kan tegelijkertijd ook aansprakelijk worden gesteld in een civielrechtelijke procedure.
Strafrechtelijke procedure
Belastingadviseur is geen wettelijk beschermde titel en daardoor kan iedereen zich belastingadviseur noemen. Dat betekent dat er ook geen direct toezicht is op belastingadviseurs zoals dat er wel is voor notarissen, accountants en advocaten. Zo kan het dus gebeuren dat een belastingadviseur zoals Wim Vreeswijk jarenlang onjuiste aangiftes doet namens zijn klanten.
Melding fiscus
Bent u ook slachtoffer van belastingfraude dan is het zaak om daar melding van te maken. De Belastingdienst adviseert om de volgende kanalen te gebruiken:
- Kleinschalige belastingfraude: meldt u bij een belastingkantoor
- Niet kleinschalige belastingfraude: meldt u bij de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD) via fiod.fraudemelden@belastingdienst.nl
- Grootschalige belastingfraude: meldt u bij het Team Criminele Inlichtingen (TCI) van de FIOD via 088-1551661
Aangifte politie
Daarnaast kunt u altijd aangifte doen bij de politie. Mocht het Openbaar Ministerie besluiten om niet over te gaan tot vervolging en bent u het daarmee niet eens dan kunt u een zogeheten artikel 12 Sv-procedure beginnen. Lees hier hoe u dat doet.
Civielrechtelijke procedure
Bij de civiele aansprakelijkheid is het raadzaam een civiele procedure te starten met behulp van uw advocaat.
Gronden
Daarbij is het advies om de belastingadviseur zowel op grond van wanprestatie als onrechtmatige daad aansprakelijk te stellen voor de schade die is geleden door de onjuiste aangifte.
Schadeposten
Alle schade die het directe gevolg is van het handelen van de belastingadviseur dient in beginsel vergoed te worden zoals opgelegde boetes, heffingsrente, advieskosten en buitengerechtelijke kosten. Deze lijst is niet beperkt en samen met uw fiscalist en/of advocaat kunt u vaststellen welke schade in uw geval voor vergoeding in aanmerking komt.
Verjaring?
U dient er op te letten dat u de belastingadviseur tijdig aanspreekt zodat uw rechtsvordering niet verjaart. Lees hier alles over verjaring.
Bron(nen):
- Uitspraak rechtbank Amsterdam 14 februari 2017
- Uitspraak Gerechtshof Den Haag 3 maart 2015
- artikel AD (26 april 2017): ‘Utrechtse politicus Vreeswijk in hoger beroep tegen celstraf’
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.